YAKLAŞIM DERGİSİ:ELEKTRİK,SU,DOĞALGAZ VE TELEFON ABONELİKLERİNİN BAŞKASI ADINA OLDUĞU DURUMLARDA GİDER KAYDI VE KDV İNDİRİMİ

                                             YAKLAŞIM DERGİSİ 2002 EYLÜL

ELEKTRİK,SU,DOĞALGAZ VE TELEFON ABONELİKLERİNİN BAŞKASI ADINA OLDUĞU DURUMLARDA GİDER KAYDI VE KDV İNDİRİMİ

ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ VE TELEFON ABONELİKLERİNİNBAŞKASI ADINA OLDUĞU DURUMLARDA GİDER KAYDI VE KDV İNDİRİMİ

 I- GİRİŞ

193sayılı GVK’nın “İndirilecekGiderler” başlıklı 40/1. maddesine göre, ticari kazancın elde edilmesi veidame ettirilmesi için yapılan genel giderler safi kazancın tespitindeindirilecek gider olarak dikkate alınabilmektedir. Öte yandan, 3065 sayılı KDVKanunu’nun 29/1-a ve 34/1. maddelerine göre, mükelleflerin faaliyetlerineilişkin olarak yüklendikleri KDV’yi, verginin fatura veya benzeri belgeüzerinde ayrıca gösterilmesi ve bu belgelerin yasal defterlere kaydedilmesişartıyla indirmeleri mümkün bulunmaktadır.

Uygulamada;elektrik, su, doğalgaz ve telefon aboneliklerinin, başkalarının veya şirketortaklarından biri veya birkaçının adına kayıtlı olduğu durumlarda, işletmeadına düzenlenemeyen elektrik, su, doğalgaz ve telefon faturalarındakibedellerin gider kaydedilip kaydedilemeyeceği ve KDV’lerinin indirilip indirilemeyeceğikonularında tereddütlerle karşılaşılmaktadır.

Aşağıda;elektrik, su, doğalgaz ve telefon abonelik kayıtlarının başkalarının adınaolduğu durumlarda tüketim bedellerinin gider kaydı ve KDV indirimi konusu incelenecektir.

II- BAŞKASI ADINA KAYITLI ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZVE TELEFONLARIN GİDERLERİ VE KDV İNDİRİMİ

A-VERGİ İDARESİ UYGULAMASI

Yukarıdada ifade edildiği üzere, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesiiçin yapılan genel giderlerin, GVK’nın 40/1.maddesine göre safi kazancın tespitinde indirilecek gider olarak dikkatealınması gerekmektedir. KDV Kanunu’nun 29/1-a maddesine göre ise, mükelleflerinvergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den, kendilerine yapılan teslimve hizmetler dolayısıyla, hesaplanarak düzenlenen fatura veya benzeribelgelerde gösterilen KDV’yi indirmeleri mümkün bulunmaktadır.

Öteyandan, VUK’un 227. maddesinde de, bu Kanun’da aksinehüküm olmadıkça bu Kanun’a göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet vemuamelelere ait kayıtların tevsikinin zorunlu olduğu belirtilmiş, 230. maddesindeise, faturada bulunması gereken asgari bilgiler;

-Faturanın düzenlenme tarihi,

-Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, adresi, varsa hesap numarası,

-Malın veya işin nev’i, miktarı, fiyatı ve tutarı,

-Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası

şeklindesıralanmıştır.

Vergiidaresi görüşüne göre, ticari faaliyetle ilgili olarak yapılan elektrik, su,doğalgaz ve telefon tüketimlerine ait faturaların kayıtlarda gösterilmesi veKDV’lerinin indirilebilmesi için, VUK’un 227 ve 230.maddelerine göre bu faturaların mükellef adına düzenlenmiş olması gerekir.Mükellef adına düzenlenmeyen faturaların kayıtlarda gösterilmesi ve bubelgelerin gider belgesi olarak kabulü ve KDV’lerinin indirilmesi mümkün değildir[1].

Konuhakkında verilen Özelgeler’in bazılarının özetleriaşağıdadır:

“Ticari faaliyetle ilgili olarak yapılan elektrik,su, telefon vb. harcamalara ait giderlerin belgelerinin VUK’un227 ve 230. maddelerine göre mükellef adına düzenlenmiş olması halinde,kayıtlarda gösterilmesi mümkün olduğundan, mükellef adına düzenlenmeyen vekayıtlarda gösterilmesi mümkün olmayan faturaların gider belgesi olarak kabulüve bu faturalardaki KDV’nin indirilmesi mümkün değildir[2].”

“İşletme aktifine kayıtlı olmayıp işletme sahibininşahsına kayıtlı cep telefonuna ilişkin haberleşme ücretinin gider olarak kaydedilmesimümkün değildir[3].”

B-DEĞERLENDİRME VE KİŞİSEL GÖRÜŞÜMÜZ

Uygulamadaözellikle kiralanan işyerlerine ait su, elektrik, doğalgaz ve telefonabonelikleri çoğunlukla yasal prosedürler nedeniyle işyeri sahibi adınaolmaktadır. Ayrıca, bu tür abonelikler bazı durumlarda da ortaklar veya başkaşahıslar adına da olabilmektedir.

Bugibi hallerde telefon, su, elektrik ve doğalgaz tüketimlerine ilişkin faturalar,tüketimi fiilen gerçekleştirenler adına değil, yasal nedenlerle abone olan kişileradına düzenlenmektedir. GVK’nın 40/1. maddesine göre;yapılan bir genel giderin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilmesiiçin gereken şartlar aşağıda sıralanmıştır:

-Yapılan gider ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi ile doğrudan ilgili olmalıdır.

-Gider karşılığında sabit kıymet iktisap edilmiş olmamalıdır.

-Gider, kanunen kabul edilebilir nitelikte olmalıdır.

Elektrik,su, doğalgaz ve telefon giderleri, ticari kazancın elde edilmesi ve idameettirilmesi için yapılan giderlerden olup, ticari kazancın safi tutarınıntespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınması gerekir. Ancak bu türtüketimlerin aboneliklerinin başkalarının adına olduğu durumlarda fatura, aboneolan bu kişiler adına düzenlendiğinden, vergi idaresi faturası başkası adınadüzenlenen bu tür giderlerin, gider olarak kayıtlara intikal ettirilemeyeceğive KDV’lerinin indirilemeyeceği görüşündedir.

VUK’un “İspat”başlıklı 3/B maddesine göre, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olayailişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esas olup, vergiyi doğuran olay ve buolaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin, yemin hariç her türlü delillerleispatlanması mümkündür. Ayrıca; iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veyaolayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan birdurumun iddia olunması halinde ispat külfeti, bunu iddia eden tarafa aittir.

Elektrik,su, doğalgaz ve telefon aboneliklerinin işletme dışındaki kişilere aitolmasının en büyük nedeni, yasal prosedürlerin çokluğudur. Bu tür tüketimleringider yazılmasında, aboneliklerin kimin adına olduğu veya işletmede kayıtlı olupolmadığına değil, VUK’un 3/B maddesi dikkate alınaraktüketimin işletme tarafından yapılıp yapılmadığına bakılmalıdır. Gider yazma bakımından,abonelik veya aktife kayıtlı olup olmama önem taşımamalıdır.

Kişiselgörüşümüze göre; VUK’un 3/B maddesi gözönünde tutularak işletme veya şirket adresine bağlıolup, abonelikleri başka kişiler adına kayıtlı elektrik, su, doğalgaz vetelefon giderlerinin, mükelleflerin faaliyette bulundukları işyerlerine ilişkinolduğunun (kira kontratı, elektrik-su-telefon-doğalgaz abone kayıtlarındabelirtilen adresler ile tüketimi gerçekleştiren işletmenin adresinin aynıolduğunu gösteren adres tespit tutanağı vb.) tevsiki halinde, bunların ticarikazancın tespitinde gider olarak dikkate alınması ve KDV’lerinin indirilmesiuygun olacaktır.

III- SONUÇ

Yukarıdayapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere; vergi idaresi abonelikleribaşkaları adına olan ve faturası başkaları adına düzenlenen elektrik, su,doğalgaz ve telefon giderlerinin, gider olarak kayıtlara intikal ettirilmesinive KDV’lerinin indirilmesini kabul etmemektedir.

Kişiselgörüşümüze göre; VUK’un 3/B maddesinde öngörülen “işlemlerin gerçek mahiyetinin esas olmasıilkesi” gözönünde tutularak, aboneliklerininbaşkaları adına olması nedeniyle faturaları tüketimi gerçekleştiren mükellefleradına düzenlenemeyen elektrik, su, doğalgaz ve telefonlara ait giderlerin,mükelleflerin faaliyette bulundukları işyerlerine ilişkin olduğunun tevsikihalinde safi ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınması veKDV’lerin indirimine izin verilmesi uygun olacaktır.